Aktualności

Wieś u zbiegu Skawinki i Głogoczówki, wchodząca wzdłuż doliny potoku w środkowe partie Pasma Bukowca, gdzie graniczy z Bęczarką.

Pierwotnie nazywała się Dąbrowa i Krzywa Dąbrowa, tutaj więc należy dopatrywać się źródła obecnej nazwy. Badania archeologiczne wskazują na istnienie w średniowieczu na grzbiecie działu osady otwartej; w tej właśnie części Krzywaczki należy się dopatrywać istnienia najstarszej wsi o nazwie Dąbrowa, stanowiącej w 1229 r. własność klasztoru benedyktynów z Tyńca. Najpóźniej na początku XIV w. osada została przeniesiona na prawo niemieckie, gdyż w 1311 r. słyszymy już o sołectwie, odebranym przez Władysława Łokietka niejakiemu Jakubowi i Paczołdowi, co było karą za udział w buncie wójta Alberta, i oddanym na powrót benedyktynom. W tym samym stuleciu w dokumentach pojawia się nazwa Krzywa Dąbrowa w 1388 r skrócona do obecnej formy Crziwaczka. Również w XIV w. dowiadujemy się o tutejszym kościele parafialnym (wzm. 1325). Pod koniec tego stulecia słyszymy już o folwarku w Krzywaczce, znajdującym się w rękach rycerstwa, a przejściowo także mieszczan krakowskich. Wieś stanowiła w tym czasie jeden klucz dóbr z Bęczarką. W 1530 r. wieś odprowadziła pobór z 5 łanów ziemi ornej, młyna o jednym kole oraz karczmy. Rok wcześniej powstała we wsi szkoła parafialna. Na początku XVI w. miejscowością włada ród Zebrzydowskich, wreszcie w 1523 r. staje się ona własnością Adama Niewiarowskiego.

Karczma w Krzywaczce z 1817 r., wozownia ze stajnią i mur z bramami z 1816 r. - aktualnie: Dom Weselny oraz hotel trzygwiazdkowy powstały w 2015 r., fot. Piotr Gatlik

W okresie reformacji na protestantyzm przeszedł dziedzic Krzysztof Niewiarowski, który przed 1596 r. ograbił miejscowy kościół i zagarnął do folwarku rolę plebańską. Na początku kolejnego stulecia gorszyli okolicę nauczyciele szkoły parafialnej – jeden z nich, Marcin z Lelowa, okazał się bigamistą i oszustem, a jego następca Andrzej Łaszowski miał zamiłowanie do mocnych trunków.

Kościół pw. Trójcy Przenajświętszej w Krzywaczce z 1924 r. z ołtarzem w stylu neogotyckim orz figurą Madonny, fot. Piotr Gatlik

Przez krótki okres w Krzywaczce znajdowała się jedna z kopii obrazu Matki Boskiej Myślenickiej, podarowana w 1639 r. przez proboszcza ks. Adama Bulowica, do Marcówki, skąd trafiła do Kopytówki, gdzie miało miejsce cudowne objawienie. Dziś wizerunek ten jest czczony jako Matka Boska Kalwaryjska.  

W XVII stuleciu Krzywaczkę i Bęczarkę nabywają Zebrzydowscy. Po krótkim władaniu przez klasztor kalwaryjski (na mocy testamentu Marianny Zebrzydowskiej), wieś trafiła ponownie w ręce prywatne, a to za sprawą kanonika Komeckiego, który nieprawnie zapisał wieś swojej rodzinie.

Kaplica w Krzywaczce z XIX w. - z rzeźbą ludową Chrystusa Frasobliwego, fot. Piotr Gatlik 

Za rządów Austrii poprowadzono tędy – w 1785 r. – trakt do Podgórza. Miejscowym majątkiem władał wtedy Jan Nepomucen Komecki, później Teresa Komecka. Około 1815 r. majątek nabywa Kryspin Żeleński h. Ciołek, który doprowadził swa posiadłość do świetności, budując nowy dwór i budynki gospodarcze, a także browar i karczmę. W 1859 r. od jego syna Władysława dwór (który ucierpiał w czasie rabacji) nabył Henryk Schmidt, właściciel browaru w Krakowie. Jego syn Wincenty wprowadził w miejscowości wiele innowacji z zakresu rolnictwa. Majątek pozostał w rękach rodziny do zakończenia II wojny światowej. W dniu 5 września 1939 r. na granicy Głogoczowa oddziały 21 Dywizji Piechoty powstrzymały marsz wojsk niemieckich na Kraków. 

Budynek drewnianej kostnicy - zbudowany został na przełomie XIX i XX w. usytuowany na cmentarzu, fot. Piotr Gatlik

Na cmentarzu w Krzywaczce, ocieniona starymi drzewami stoi grobowa kaplica rodziny Schmidtów. Zbudowana w 1877 r. neogotycka budowla zachwyca pięknem swej architektury. Jest to jednonawowa świątynia zbudowana na rzucie prostokąta, którą od północy zamyka trójboczna absyda. Wejście zdobi portal z piaskowca, z motywem półkolumn i liści lotosu. Do wnętrza prowadzą dwuskrzydłowe, dębowe drzwi. Front kapliczki wieńczy wieżyczka z sygnaturką ukrytą pod kamienną latarnią, nakrytą ostrosłupowym, blaszanym daszkiem z krzyżem. Wewnątrz świątyni znajduje się drewniany ołtarz, a w podziemiach ukryta jest krypta rodzinna fundatorów – rodziny Schmidtów, ówczesnych właścicieli folwarku i dworu w Krzywaczce.

Kaplica grobowa Schmidtów, fot. Paulina Węgrzyn

Źródło: A. Boryczko, P. Sadowski, M. Stoszek, 2013, Wokół Dalina i Gościbi, przewodnik turystyczny Lokalnej Grupy Działania „Między Dalinem i Gościbią”